Büyük Selçuklu Devleti’nin kuruluş aşaması
Selçuklu Devleti Türk-İslam tarihinin en kritik ve en önemli devrelerinden birisini oluşturur. Aslında Selçuklu Tarihini sadece Büyük Selçuklu’dan ibaret değil Anadolu Selçuklu, Kirman Selçukluları, Irak Selçukluları, Suriye Selçukluları gibi devletleri de ele almamız gerekir. Fakat bu yazının ana konusu Büyük Selçuklu Devleti olacaktır diğer devletleri daha sonraki yazılarımda işleyeceğim. Öncelikle Selçukluların soy ağacını vermek her şeyi anlamak açısından mühimdir.
Oğuz-Yabgu Devleti de kuruluş aşamalarında büyük öneme sahiptir. Çünkü Selçuk Bey’in babası Dukak Oğuz-Yabgu Devleti’nde yöneticidir ve önemli görevlere sahiptir. Oğuzların Üç-ok kolunun Kınık boyuna mensuptur. Dukak önemli görevlere sahipken Yabgu ( hükümdara verilen isim) sürekli onu kıskanıyor hatta mecliste silahları çekip birbirlerini bile yaralıyorlar çünkü Yabgu Müslüman tüccarlara saldırıyı emrederken Dukak bunu reddediyor ve zulüm yapılmasına karşı çıkıyor. Araya devlet görevlilerinin girmesiyle Yabgu, Dukak’ı affediyor ve Dukak görevine devam ediyor. Dukak daha sonra vefat edince Selçuk Bey babasının mevkiisine getiriliyor. Fakat Selçuk Bey’e de aynı muamele yapılıyor yani Yabgu sürekli onun gücünü kıskanıyor ve onu tasfiye etmek istiyor. Hatta Selçuk Bey’in bir mecliste protokolleri ihlal edip Hatun ve diğer beyleri es geçip direkt olarak Yabgu’nun yanına oturması Hatun tarafından Yabgu’ya ‘’ Bu büyük bir saygısızlıktır, bu adam ileride babası gibi bize büyük bir tehlike olacak.’’ şeklinde iletiliyor. Selçuk Bey’e karşı bir plan yapılıyor ve bu plan uygulamaya koyulmak üzereyken Selçuk Bey’in haberi oluyor ve kendi yandaşlarıyla beraber düşünüp taşındıktan sonra Cend havalisine göç etmeye karar veriyor.
Cend havalisine göçten sonra Selçuk Bey bölge halkıyla iyi geçiniyor ve uyum içinde yaşıyor. Kendisi bu Cend’deyken İslamiyet’e de geçiyor. Hatta bunun sadece bireysel bir geçiş olmasını istemediği kendi topluluğunu da İslam’a geçirmek istediği, Cend Valisine yazdığı mektuptaki ‘’ Bize İslamiyet’i anlatacak din adamları gönderin, halkım da Müslüman olsun.’’ sözünden belli oluyor. Böylelikle Cend bölgesinde Selçuk Bey ve beraberindekiler İslam’a geçiyor. Bu bölgede huzur içinde yaşarlarken, Yabgu’nun adamları vergi toplamaya geliyor ancak Selçuk Bey biz Gayri-Müslimlere vergi vermeyiz diyerek vergi vermeyeceklerini ifade ediyor. Bunun üzerine Yabgu ordu gönderiyor ve savaşta Selçuk Bey galip çıkıyor. Bu savaşları Gaza savaşları olarak ele alıp değerlendirmemiz lazım ve bu gayet büyük bir önem taşıyor çünkü Selçuk Bey’in asıl tarih sahnesine çıktığı ve etrafına beyleri, boyları toplamasını sağlayan şeyin bu savaşlar olduğunu tarihi kayıtlardan görebiliyoruz. Bu sıralarda yakınlarda yaşanan gelişmelere bakarsak Karahanlılar ve Gazneliler gibi iki büyük güçlü devletin ortaya çıktığını görüyoruz. Samaniler Devleti ise bu iki büyük gücün arasında var olma savaşı veriyor. Samani Emiri son çare olarak Selçuk Bey’e başvuruyor ve Karahanlılara karşı yapılacak savaşta yardımını istiyor. Selçuk Bey kendi oğlu Arslan Yabgu’yu gönderiyor ama kendisinin Cend’de kaldığını görüyoruz. Arslan Yabgu Samanilere yardım ederek Karahanlıların mağlup edilmesini sağlıyor ve Selçukluların duyulmasını sağlayacak ikinci büyük zafer de bu oluyor. Bu savaştan sonra Samanilerin resmi olarak Selçukluları tanıyan ilk büyük devlet olduğunu söyleyebiliriz ve siyasal olarak ortaya çıkışı da gerçekleşmiş oluyor.
